Ο Ινδός πρωθυπουργός Jawaharlal Nehru (C) πλαισιώνεται από τους καλεσμένους του, τον Αμερικανό ηγέτη των πολιτικών δικαιωμάτων Dr. Martin Luther King (L) και τη σύζυγό του Coretta Scott King κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης ενός μήνα στην Ινδία μετά από πρόσκληση του Gandhi Peace Foundation το 1959. (Bettmann/Getty)
«ΤΤο σχήμα του κόσμου δεν μας επιτρέπει την πολυτέλεια μιας αναιμικής δημοκρατίας», είπε κάποτε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. δηλωθείς. Η μη βία, κατάλαβε, ποτέ δεν αφορούσε την απουσία βίας. Πάντα ήταν να φτάσουμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων χωρίς τεράστιους θανάτους και καταστροφές όπως βλέπουμε σε όλο τον κόσμο σήμερα. Για να οικοδομήσουμε έναν ισχυρότερο δημοκρατικό συνασπισμό μεταξύ των ανθρώπων του κόσμου, πρέπει όλοι να είμαστε εξίσου εξοργισμένοι από τη φρίκη του ρωσικού ιμπεριαλισμού στην Ουκρανία, ενώ αναγνωρίζουμε την ρατσισμός που έχουν αντιμετωπίσει άτομα αφρικανικής καταγωγής κατά την προσπάθειά τους να ξεφύγουν από τους κινδύνους του πολέμου. Ενώ κοιτάμε στο εξωτερικό, πρέπει επίσης να κοιτάξουμε στο σπίτι τη βία που ασκούν άρρωστοι νεαροί άνδρες γεμάτοι με λευκή υπεροχή. Οι δημοκρατικοί αγώνες δεν αφορούν ποτέ ένα είδος αθώου θύματος, ένα είδος πρόσφυγας, ή μια αρχετυπική απεικόνιση της δημόσιας αξίας. Μια ισχυρή δημοκρατική κατανόηση πρέπει να συνδέει διάφορους αγώνες σε όλο τον κόσμο.
Στην εποχή του, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, Τζούνιορ, κατάλαβε αυτόν τον σύνδεσμο. Το παγκόσμιο υπουργείο του μάς καλεί να δούμε ότι οι μακροχρόνιοι ψευδείς μύθοι της φυλετικής ανωτερότητας και της ιεραρχίας δεν πρέπει να επικυρωθούν πουθενά. Το όραμα του King ήταν να δημιουργήσουμε μια καλύτερη δημοκρατική πλειοψηφία μέσω διαμαρτυριών και διαπραγματεύσεων. Το πίστευε αυτό γιατί η δημοκρατική ελευθερία αγωνίζεται για την ελευθερία του εαυτού και των εθνών δεν ανήκει σε καμία πεποίθηση, αλλά στους ανθρώπους του κόσμου σε κάθε περιοχή.
Η 13χρονη πολιτική διακονία του Κινγκ ήταν από την αρχή στην παγκόσμια σκηνή. Άνοιξε το δικό του πρώτη ομιλία στις 5 Δεκεμβρίου 1955 στην εκκλησία βαπτιστών Holt Street στο Μοντγκόμερι της Αλά, με αυτήν την πρόκληση:
Είμαστε εδώ απόψε για σοβαρές δουλειές. Είμαστε εδώ με μια γενική έννοια γιατί πρώτα και κύρια είμαστε Αμερικανοί πολίτες και είμαστε αποφασισμένοι να εφαρμόσουμε την ιθαγένειά μας στο έπακρο της σημασίας της. Είμαστε εδώ επίσης λόγω της αγάπης μας για τη δημοκρατία, λόγω της βαθιάς πεποίθησής μας ότι η δημοκρατία που μεταμορφώθηκε από λεπτό χαρτί σε χοντρή δράση είναι η μεγαλύτερη μορφή διακυβέρνησης στη γη.
Ο Κινγκ αναγνώρισε ότι είχε διαμορφωθεί από παγκόσμιες δυνάμεις που άρχισαν με τη Ρωσική Επανάσταση του 1917, το 90χρονο Κίνημα Ανεξαρτησίας στην Ινδία, την είσοδο των Ηνωμένων Πολιτειών στον Β‘ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα αυξανόμενα κινήματα ανεξαρτησίας της Αφρικής και τη διαρκώς μεταβλητή αντικομμουνιστική ιδεολογία ως που αρθρώνεται στον μιλιταρισμό των Δόγμα Τρούμαν. Η άνοδος του Κινγκ στην υποτιθέμενη πρωτεύουσα των αποτυχημένων Συνομοσπονδιακών Πολιτειών της Αμερικής, παραλληλίστηκε με τις πολιτικές ήττες του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου (ANC) με τον Νέλσον Μαντέλα και τη κοόρτα του να δικάζονται για προδοσία από λευκούς Νοτιοαφρικανούς εθνικιστές το 1956.
Ο Κινγκ, μαζί με το συγκρότημα των μαύρων μεσοαστικών κληρικών, των φοιτητών, των δικηγόρων, των ιδιοκτητών μικρών επιχειρήσεων και των εργαζομένων με γαλάζιοι, μετά βίας απέφυγε τη μοίρα των ηγετών του ANC. Πολλοί πολιτικοί και διοικητικοί ηγέτες των νότιων πολιτειών σκόπευαν να φιμώσουν τη δημοκρατική διαμαρτυρία μέσω δοκιμών επίδειξης και φυλάκισης. Παρόλο που ο King και οι συντρόφισσες του απέφευγαν τις ισόβιες ποινές όπως οι ηγέτες του ANC, πλήρωναν βαρύ τίμημα όσον αφορά το τραύμα και τη μοχθηρή θλίψη που προκλήθηκε από εμπρησμούς, δολοφονίες, βομβαρδισμούς, δολοφονίες και παρακολούθηση.
Καθ‘ όλη τη διάρκεια των προπτυχιακών και μεταπτυχιακών ετών του King, αυτός και η γενιά του είχαν εκπαιδευτεί ότι ήταν μέρος μιας παγκόσμιας μήτρας του WEB DuBois περιγράφεται το 1901 ως, «το πρόβλημα της χρωματικής γραμμής. τη σχέση των πιο σκοτεινών με τις ελαφρύτερες φυλές των ανδρών στην Ασία και την Αφρική, και την Αμερική και τα νησιά της θάλασσας». Η άποψη του DuBois θα βελτιωνόταν περαιτέρω από άτομα όπως η ανθρωπολόγος Eslanda Goode Robeson στο πρωτοποριακό βιβλίο της το 1945 Αφρικανικό Ταξίδι και τις επακόλουθες δημόσιες διαλέξεις της στις μαύρες κοινότητες. Τόνισε τη σημασία της γνώσης για και από τις προσπάθειες Africa in Black για την οικοδόμηση πολιτικής εκτίμησης και την καταπολέμηση του ρατσισμού. Ακολουθώντας το παράδειγμα της Ινδίας, η Αφρική, η Ασία, η Καραϊβική και η Κεντρική και Νότια Αμερική θα δημιουργούσαν άγχος στην παγκόσμια τάξη που κυριαρχείται από Ευρωπαίους, όπως περιέγραψε ο Richard Wright στο ταξιδιωτικό του Κουρτίνα χρώματοςτο οποίο κατέγραψε τη Διάσκεψη του Μπαντούνγκ που πραγματοποιήθηκε στην Ινδονησία τον Απρίλιο του 1955. Η ωρίμανση του Κινγκ ως στοχαστή αναπτύχθηκε καθώς η Αλγερία, η Κούβα, η Χρυσή Ακτή και το Βιετνάμ εμφανίστηκαν ως επαναστατικοί καταλύτες για τον τερματισμό της αποικιοκρατίας και της οικονομικής εκμετάλλευσης στα αντίστοιχα μέρη του κόσμου.
Ως ακαδημαϊκά καταρτισμένος θεολόγος, τίποτα από αυτά δεν ήταν μέρος του προγράμματος σπουδών του King. Αυτό το αγγλοευρωκεντρικό και ανδροκεντρικό πρόγραμμα σπουδών προνόμιαζε στοχαστές όπως ο Αριστοτέλης, ο Αυγουστίνος, ο Barth, ο Bruner, ο Hegel, ο Kant, ο Niebuhr, ο Πλάτωνας, ο Schleiermacher και ο Tillich. Ωστόσο, εκτός της επίσημης ακαδημαϊκής του ζωής, ο King ανέκρινε τον οικονομικό ντετερμινισμό του Karl Marx και ασχολήθηκε με τον κόσμο των μαύρων συγγραφέων και διανοουμένων από τους James Baldwin, Ralph Ellison, Langston Hughes, Zora Neale Hurston και Ann Petry. Αυτή η δέσμευση επεκτάθηκε στους ήχους μουσικών όπως οι Davis, Ellington, Gillespie, Parker, Roach, Weston και Williams. Όλοι τους, κατά κάποιο τρόπο, θεώρησαν μουσικά τον κόσμο διαφορετικά από τα προβλεπόμενα πρότυπα. Οι μαύροι καλλιτέχνες επέβαλλαν μια αισθητική αναδιάταξη της μαύρης υποκειμενικότητας και αναδιαμόρφωσαν το πώς έμοιαζε η δημοκρατία ως παγκόσμια δύναμη, όχι απλώς ως αγγλοευρωπαϊκή.
Αυτές οι εθνικιστικές επαναστατικές δυνάμεις στην πολιτική και τον πολιτισμό είχαν ορθές ατζέντες. Ήταν σύμφωνοι με την επαναστατική παράδοση των Ηνωμένων Πολιτειών και το πιο ιερό αστικό τους έγγραφο, τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας. Ωστόσο, η γραφειοκρατία του στρατού και της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ αντιτάχθηκε στους ισχυρισμούς ότι οι λαοί της Αφρικής, της Ασίας, της Καραϊβικής, της Ωκεανίας και της Νότιας Αμερικής ήταν παγκόσμιοι δημοκρατικοί ίσοι και εταίροι. Οι εδραιωμένες δυνάμεις στην πολιτική οικονομία ήταν βουτηγμένες σε ρατσιστικές μυθολογίες που δικαιολογούσαν την αγγλοευρωπαϊκή ανωτερότητα και την καπιταλιστική εκμετάλλευση. Στην Αμερική της δεκαετίας του 1950, έναν κόσμο γεμάτο με μακαρθισμό, οι πιο φιλόδοξοι πολιτικοί του Νότου χρησιμοποίησαν την αντικομμουνιστική πολιτική ρητορική ως σφυρί για να εξαπατήσουν τη συμμόρφωση, ενώ παρηγορούσαν τις μη ελίτ μέσω της ρατσιστικής τρομοκρατίας. Όταν ανατρέχουμε στην εποχή της εμφάνισης του King ως εκπρόσωπος των διαμαρτυριών για τα πολιτικά δικαιώματα, μπορούμε να δούμε ότι ήταν μια ελπιδοφόρα εποχή, αλλά και μια επικίνδυνη διαδρομή για την αμφισβήτηση της άρχουσας τάξης.
Σε ηλικία 26 ετών, ο King βρέθηκε στο προσκήνιο των μέσων ενημέρωσης παγκοσμίως και των ΗΠΑ. Χρησιμοποιώντας τη θέση του, προσπάθησε να διδάξει τους συναδέλφους του και τους ανθρώπους όπου τοποθετήθηκαν στον παγκόσμιο δημοκρατικό αγώνα. Χρησιμοποιώντας την ανεξάρτητη βάση του ως βαπτιστικού κλήρου για να αντεπιτεθεί στην ηγεμονική τάξη, βασίστηκε σε μια θεολογική επιταγή, η οποία στη συνέχεια καθοδήγησε το μεγαλύτερο μέρος του αμερικανικού πληθυσμού σε ένα σημείο όπου η καταγεγραμμένη παρουσία στην εκκλησία και στις συναγωγές κορυφώθηκε. Τους μίλησε με σχετικούς όρους που θα μπορούσαν να κατανοήσουν και να κινητοποιηθούν. «Και ξέρετε, φίλοι μου», είπε ο Κινγκ καθομιλουμένως, «έρχεται μια στιγμή που οι άνθρωποι κουράζονται να τους πατάνε τα σιδερένια πόδια της καταπίεσης».
Έτσι πρέπει να κατανοήσουμε την πρώτη απελευθερωτική ρητορική του King. Οι άνθρωποί του, αυτοί στο Μοντγκόμερι, είχαν σχέση και είχαν συγγένειες με πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο στις κοινές τους ανησυχίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο ασκούνται τα «σιδηρά πόδια της καταπίεσης» χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό φόβων, νομιμότητας και βίαιης καταστολής.
Η σκέψη για την ομιλία του King’s Holt Street με φέρνει έναν πλήρη κύκλο στη σύγχρονη εποχή καθώς προσπαθώ να κατανοήσω αυτήν την πιο αντιδημοκρατική εποχή, που δεν έχουμε δει από τη δεκαετία του 1930 καθώς τα σύννεφα του Β ‚Παγκοσμίου Πολέμου φαίνονται στον ορίζοντα. Βλέπουμε τον εαυτό μας και τους αγώνες μας για προσωπική απελευθέρωση σε συγγένεια με άλλους σε όλο τον κόσμο; Είναι δυνατόν να έχουμε μια ρητορική απελευθέρωσης που να μας δίνει κοινά στοιχεία ή πρέπει να κυριαρχούν τα συγκεκριμένα μας παράπονα εκεί που κανείς μας δεν κερδίζει και όλοι χάνουν το δικαίωμα του λόγου; Είναι ακόμη δυνατό να κατονομάσουμε και να οργανώσουμε γύρω από την κοινή μας υπαρξιακή κρίση ως ανθρώπινο είδος στην εποχή της κλιματικής αλλαγής;
Εδώ, δεν προτείνω μια ψευδή συναίνεση όπως αυτές που προσπάθησε να δημιουργήσει η εταιρική Αμερική τη δεκαετία του 1950 μέσω συνθημάτων όπως το “Αμερικανικός τρόπος” ή „Στον θεό που εμπιστευόμαστε.» Μπορούμε να έχουμε μια ρητορική που να αναλύει, να επικρίνει και το πιο σημαντικό να εξουσιοδοτεί ένα κοινό στοιχείο για να θεσπίσει μια ισχυρή δημοκρατική ατζέντα, μια ατζέντα που δημιουργεί κυβερνητική διαφάνεια και δίκαιους νόμους σχετικά με τη βιωσιμότητα του ανθρώπινου είδους σε μια πολιτική οικονομία που είναι πλανητικά ευεργετική; Μπορούν οι θρησκευτικά σκεπτόμενοι άνθρωποι να χρησιμεύσουν ως καταλύτης για το ευσεβές προλεταριάτο και τις πολιτιστικές ελίτ όσο διαμαρτυρόμαστε και πολιτικοποιούμε για να θεσπίσουμε υλοποιήσιμες δημοκρατικές ατζέντες σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο;
Όπως διαφωνώ μέσα Letters to Martin: Meditations on Democracy in Black America, πρέπει να κρατήσουμε και να οικοδομήσουμε μια δημοκρατική πίστη, μια πίστη που γεννήθηκε από τον αγώνα των Μαύρων Αμερικανών, μια πίστη ότι η δημοκρατία αξιοποιεί κυρίως τις κοινότητες και τα άτομα. Αυτή η πίστη, όπως πρόσφερε ο King, είναι απαραίτητη για την ευημερία μας καθώς αντιμετωπίζουμε υπαρξιακές και πλανητικές προκλήσεις που ορμούν προς το μέρος μας. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, πρέπει να επιστρατεύσουμε το θάρρος να ασκήσουμε μια δημοκρατική πίστη, ακόμη και όταν η κρατική καταστολή συνεχίζει να διαφαίνεται στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Πρέπει να συνεχίσουμε να διεξάγουμε τη δημοκρατική μας διαμαρτυρία από πίστη ότι μπορεί να γεννηθεί ένα νέο μέλλον.
Ο Randal Maurice Jelks είναι καθηγητής Αμερικανικών Σπουδών και Αφρικανικών και Αφροαμερικανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Κάνσας. Ο Τζελκς είναι συγγραφέας, παραγωγός ταινιών ντοκιμαντέρ και μελετητής, καθώς και κληρικός των Πρεσβυτεριανών (ΗΠΑ). Είναι συγγραφέας τεσσάρων βιβλίων: Αφροαμερικανοί στην πόλη των επίπλων: Ο αγώνας για τα πολιτικά δικαιώματα Struggle in Grand Rapids, Benjamin Elijah Mays, Schoolmaster of the Movement: A Biography, Πίστη και αγώνας στις ζωές τεσσάρων Αφροαμερικανών: Έθελ Γουότερς, Μαίρη Λου Γουίλιαμς, Έλντριτζ Κλίβερ και Μοχάμεντ Άλι και Letters to Martin: Meditations on Democracy in Black America.
